Page 49 - ASM YAŞAM DERGİSİ - EYLÜL SAYISI

fabrikaların ortaya çıkması kısmı ısıttığından, bu duru- su buharı olmak üzere kar- Yüzbinlerce yıllık Eylül ayında ise ( Refere- dolar maddi hasar ve çok
ve artan şehirleşme eğilimi, ma “sera etkisi” denir (1). bondioksit ve metan gibi süre zarfında, atmosferde ed& Index & Open Access sayıda can kayıplarına yol
aşırı miktarda bir fosil yakıt Yeryüzünün atmos- sera gazlarına borçluyuz. karbondioksit seviyesi hiç- Journal journalofsocial. açmıştır. Özellikle, 2000’li
tüketim sorununu gündeme feri su buharı, karbondi- Güneşten gelen enerjinin bir zaman kritik eşik olan com 2021 JOURNAL OF yıllardan itibaren, küresel
getirmiştir. Özellikle 20. oksit, metan ve azot oksit değişmemesine rağmen 300 ppm’i geçmemiştir. SOCIAL, HUMANITIES ortalama sıcaklık artışları
Yüzyılın son çeyreğinde, gibi gazlar içerdiği için sera enerji çıkışını zorlaştıran Fakat sanayi devriminden AND ADMINISTRATIVE giderek ivme kazanmış, bu
fosil yakıt tüketimi, başta etkisi oluşur (bu gazlara da sera gazı “musluğunu” bi- bu yana, özellikle, 20. Yüz- SCIENCES 2021) uydu bağlamda iklim değişimi
sanayileşmiş ülkeler olmak “sera gazları” denir). Sera raz daha kısarak atmosferin yılın ortalarından itibaren görüntülerinden minimum ile mücadele çerçevesinde
üzere, pek çok gelişmek- etkisi, normalde gezege- alt tabakasında hapsolan atmosferde karbondioksit deniz buzu alanının son 41 bazı önemli iklim zirveleri
te olan ülkelerde bariz bir nimizi uygun bir sıcaklık- enerji miktarını, dolayısıy- seviyesi 300 ppm’in üzeri- yıl içerisinde gözlemlenen yapılmıştır. Bu zirvelerde
şekilde tırmanışa geçerek, ta tutan unsurdur. Ancak la yeryüzünün sıcaklığını, ne çıkmıştır. 21. Yüzyılın ikinci en küçük boyutta ol- alınan ortak kararlardan en
çok fazla miktarda başta insanların faaliyetleri at- artırabiliriz. Nitekim son başlarından itibaren 400 duğu raporlanmıştır. Ayrıca önemlisi, sera gazı emis-
karbondioksit olmak üzere mosferdeki sera gazlarının 100-150 yıldır yaptığımız ppm sınırına gelmiş, ardın- 2019 yılında küresel ortala- yonlarını giderek azaltmak
metan gibi çeşitli sera gaz- miktarını artırır; bu da sera da budur (2). dan bu rakam günümüzde ma deniz seviyesi, uydu öl- ve sıfır emisyon hedefine
yaklaşık olarak 417 ppm çümlerinin başladığı 1993 ulaşmaktır. Bununla birlik-
değerine ulaşmıştır. (3) yıl ortalamasının 87,6 mm te, asıl fosil yakıt üreticisi
Küresel ısınma özellikle üzerine ulaşarak, yeni bir konumunda olan ABD, Çin
2000’li yılların başından rekor kırmıştır (4). gibi ülkeler sera gazı emis-
itibaren etkilerini çok net İklim değişikliğinin yonlarını azaltma konusun-
bir şekilde göstermeye baş- özellikle küresel ısınma da isteksiz davranmaktadır.
lamıştır. Yapılan ölçümler boyutu son 30 yıldır dünya Yapılan zirvelerde, iklim
ile özellikle Arktik Deniz gündeminden hiç inmeyen değişimi ile mücadelede,
buzunda kütlesel olarak bir konudur. Aletli gözlem- eko-kent ve kompakt kent
2010’lu yılların başında çok lerin yapılmaya başlandığı modelleri, sanayide yeşil
ciddi kayıplar yaşanmaya 1880’li yıllardan bu yana, dönüşüm, ulaşımda çev-
başlamıştır. Bu kayıp, hala dünyanın ortalama sıcaklığı re dostu bir dönüşüm ve
günümüzde ne yazık ki, hız normallerin 1.02 santigrad bireylere çevre bilincinin
kesmeden devam etmekte- derece üzerine çıkmıştır. aşılanması konusunda eği-
dir. Örneğin, 2019 yılı Tem- Bu artış, beraberinde pek tim ve öğretim sektöründe
muz ayı, Dünya’nın kayde- çok iklim kökenli doğal yı- köklü değişim ve yenilikler
dilen en sıcak ayı olarak kımlara neden olmuştur. Bu önerilmektedir (5).
larının atmosfere karışma- etkisini güçlendirerek yer- Atmosferde enerji kayıtlara geçmiştir. 2019 doğal yıkımlar, milyarlarca
sına yol açmıştır (2). yüzünün sıcaklığını yüksel- açısından musluk görevi-
tir (1). ni sera gazları ( su buharı,
1.1.2. Sera gazı etkisi Sera gazları olma- karbondioksit, metan, vs. )
Güneş ışığı dünya saydı atmosferin alt kıs- yapar. Mevcut seviyesi ile
yüzeyine çarpınca enerjisi- mında bu enerji birikimi sera gazları atmosferin alt
nin bir kısmı absorbe edilir olmayacaktı ve dünyanın kısmında bir miktar ener-
ve karalar ile okyanuslar ortalama yüzey sıcaklığı jinin sürekli bulunmasını
ısınır. Enerjinin geri kalan -18 °C olacaktı. Bu biri- sağlar. Sera gazı miktarı-
kısmı yeniden uzaya döne- kim sayesinde dünyanın nın artması, yani musluğun
bilir ama bir kısmı atmos- yüzey sıcaklığı 16 °C ci- biraz kısılması, bu enerjin
ferde hapsolarak yeryüzünü varına yükselmiştir. Yeryü- miktarının dolayısıyla sı-
ısıtır. Atmosfer, seralardaki zünü daha yaşanılır kılan caklığın artmasına yol aç-
camlar gibi davranarak iç bu 34 derecelik artışı başta maktadır (2). Kaynak: climate.nasa.gov - 1880-2020 arası Dünya ortalama sıcaklıklarındaki
değişimler
48 49